Co to jest Światowy Geopark UNESCO?
Jest to obszar jednolity geograficznie, o wyraźnie określonych granicach terytorialnych, na którym sieć geostanowisk i krajobraz o międzynarodowej randze zarządzane są zgodnie z ideą zrównoważonego rozwoju. Zachowanie równowagi pomiędzy rozwojem turystyki a ochroną dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego przy jednoczesnym zaangażowaniu społeczności lokalnych leży u podstaw idei geoparku. Tworzenie geoparków powinno być oparte na modelu ,,bottom up’’ czyli inicjatywy, która oparta jest o aktywność społeczności lokalnej a następnie rozwija się w oparciu o współpracę sieciową na poziomie regionalnym, krajowym i międzynarodowym. Warto podkreślić, że geopark to nie tylko geologia! Dopiero połączenie geologii z przyrodą ożywioną, dziedzictwem kulturowym i aktywnością społeczności lokalnej stanowi o tym, że obszar faktycznie spełnia kryteria geoparku.
Według stanu na listopad 2021 na świecie funkcjonuje 169 geoparków zlokalizowanych w 44 krajach. Pełna lista Światowych Geoparków UNESCO dostępna jest pod linkiem: https://en.unesco.org/global-geoparks/list
17 listopada 2015 roku 195 państw członkowskich UNESCO podczas 38 Konferencji Generalnej w Paryżu ratyfikowało utworzenie nowej rangi – Światowego Geoparku UNESCO. Rządy wszystkich państw członkowskich (w tym Polski) wyraziły w ten sposób wsparcie dla idei ochrony i zrównoważonego zarządzania obszarami o wyjątkowym dziedzictwie geologicznym i krajobrazie. Poprzez ratyfikowanie rangi Światowego Geoparku UNESCO organizacja ta zadeklarowała jednocześnie wsparcie dla ustanawiania tej rangi na całym świecie, w ścisłej współpracy ze Globalną Siecią Geoparków (Global Geoparks Network).
Sieć Światowych Geoparków
Działalność UNESCO związana z geoparkami rozpoczęła się w 2001 roku. W 2004 roku, w siedzibie UNESCO w Paryżu 17 europejskich i 8 chińskich geoparków sformalizowało współpracę tworząc Światową Sieć Geoparków (Global Geoparks Network) - https://www.visitgeoparks.org/. Geoparki stały się ważnym narzędziem umożliwiającym zaangażowanie państw członkowskich UNESCO, w tym społeczności lokalnych z różnych rejonów świata w działania na rzecz ochrony, promocji i wykorzystania dziedzictwa geologicznego w turystyce zrównoważonej. Globalna Sieć Geoparków w ciągu kilku lat rozrosła się do ponad 120 geoparków zlokalizowanych w 33 krajach świata. 17 listopada 2015 roku 195 państw członkowskich UNESCO podczas 38 Konferencji Generalnej
w Paryżu ratyfikowało utworzenie nowej rangi – Światowego Geoparku UNESCO.
Obecnie UNESCO wspiera wysiłki państw członkowskich zmierzające do ustanowienia Światowych Geoparków UNESCO na całym świecie, zwłaszcza na terytoriach rozwijających się, w ścisłej współpracy z Globalną Siecią Geoparków (GGN). W obrębie Sieci funkcjonują również sieci regionalne: Europejska i Azjatycko-Pacyficzna Sieć Geoparków.
Według stanu na kwiecień 2021 r. Globalna Sieć Geoparków obejmuje 169 geoparków zlokalizowanych w 44 krajach niemal na całym świecie. Wśród nich znajduje się również Geopark Świętokrzyski, reprezentujący Polskę wspólnie z geoparkiem ,,Łuk Mużakowa’’.
Europejska Sieć Geoparków
Europejska Sieć Geoparków została utworzona w czerwcu 2000 roku na greckiej wyspie Lesvos przez organizacje z 4 krajów europejskich odpowiedzialne za zarządzanie obszarami o szczególnym dziedzictwie geologicznym:
- Rezerwat Géologique de Haute-Provence (Francja)
- Muzeum Historii Naturalnej ,,Lesvos Petrified Forest’’ (Grecja)
- Geopark Gerolstein – Vulkaneifel (Niemcy)
- Park Kulturowy Maestrazgo (Hiszpania)
Organizacje te podjęły decyzję o współpracy w ramach sieci europejskiej, a także podjęły wysiłki w zakresie pozyskiwania do sieci innych obszarów położonych na terenie Europy oraz ochrony, wykorzystania i promocji dziedzictwa geologicznego poprzez współpracę i wymianę dobrych praktyk i doświadczeń.
Kluczowymi celami Europejskiej Sieci Geoparków są: promocja edukacji ekologicznej oraz zrównoważonego rozwoju obszarów Geoparków jak również podejmowanie działań przyczyniających się do rozwijania turystyki tematycznej (geoturystyki). Członkami sieci są podmioty zarządzające obszarami posiadającymi status Europejskiego Geoparku (obecnie również Światowego Geoparku UNESCO), które jest honorowany we wszystkich krajach członkowskich UE.
Od 2015 roku Europejska Sieć Geoparków działa jako regionalna (europejska) sieć w ramach Globalnej Sieci Geoparków UNESCO. Według stanu z kwietnia 2021 roku w Europejskiej Sieci Geoparków znajduje się 81 geoparków z 26 krajów europejskich, w tym z Polski, reprezentowanej przez dwa geoparki: Świętokrzyski i Łuk Mużakowa.